ویترین خالی

اخیراً کتاب ویترین، مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ طراحی جلد کتاب در ایران و گزیده ای از سی وپنج سال طراحی جلد کتاب های معاصر ایران، منتشر شد. این کتاب به دو بخش، مقالات به قلم پریسا تشکری، مجید کاشانی، محمّدرضا ریاضی، آیدین آغداشلو، ابراهیم حقیقی، بیژن صیفوری، استیون هلر و حسن کیائیان، و آلبوم طرح جلدها تقسیم می شود. مطالبی که در این کتاب آمده است، هم از نظر محتوا و هم از منظر کتابشناسی و رویداد تاریخی مشکلات فراوانی دارد؛ از تاریخ نگاری ابتر که در آن دیده می شود تا ادعای سترگ و نتایج خرد، که همگی در کنار هم این کتاب را باوجود زیبایی بصری که به بیننده القا می کند، منبعی ناقص در پژوهش های بنیادی معرفی می نماید. ضعف محتوایی از یک سو و نگاه کاملاً یک سویه و جهت دار به آثار از دیگر سوی، را می توان از دلایل ضعف عمدۀ این کار دانست. گرچه بسیاری از پژوهشگران این کتاب را ستوده اند، با توجه به نداشتن استانداردهای لازم در تهیۀ یک کاتالوگ نمایشگاهی و دخالت سلایق شخصی در این امر، و همچنین دردست نبودن اصولی دقیق برای انتخاب تصاویر جلدها و غیره، نمی توان آن را در ردۀ کتاب های مورد توجه جامعۀ پژوهشی قرار داد و بهتر بود از تاریخچۀ چگونه جلدشدن کتاب به تاریخچۀ چگونه طراحی شدن جلد کتاب تغییر مسیر و نگرش می داد؛ هرچند که بودن این دست کاتالوگ ها و زحمتی که برای تهیه و چاپ آن کشیده شده، در خور تقدیر است.